Questa pratica devota di esposizione e
adorazione del Santissimo Sacramento per quaranta ore consecutive vuole
ricordare il tempo trascorso dal Cristo morto nel sepolcro. Sorta verso il XIV
secolo, questa pratica fu diffusa durante il secolo XV dai Barnabiti, dai
Cappuccini e dai Gesuiti e praticata soprattutto durante il periodo di
Carnevale. Nel 1537 Papa Paolo III
concesse le prime indulgenze. San Carlo Borromeo nel 1565 diede a questa pia
pratica popolare la prima organizzazione stabile. Successive approvazioni ed
elargizioni d’indulgenze vennero da Giulio III, Pio IV, san Pio V, Sisto V e
Clemente VIII. Paolo V, Urbano VIII, Benedetto XIII ed Innocenzo XI emanarono
direttive sul modo in cui compiere la pratica.
Finalmente Clemente XII, nel 1731, stabilì definitivamente il
cerimoniale con la Instructio Clementina. Leone XIII, nel 1897, estese a tutte
le chiese del mondo le indulgenze che alla pia pratica erano state concesse
nella città di Roma.
Il Rituale Romanum prescrive per le
Quarantore particolari litanie ed orazioni: Litaniae, prece set orationes quae dici debent in
expositione XL Horarum in Alma Urbe.
Ciò non toglie che in aggiunta si possa
far usare anche di altre preghiere a Gesù Sacramentato.
Kyrie,
eleison.
Christe,
eleison.
Kyrie,
eleison.
Christe,
audi nos.
Christe,
exaudi nos.
Pater
de caelis Deus, miserere nobis.
Fili
Redemptor mundi Deus, miserere nobis.
Spiritus
Sancte Deus, miserere nobis.
Sancta
Trinitas, unus Deus, miserere nobis.
Sancta
Maria, ora pro nobis.
Sancta
Dei Genetrix, ora pro nobis
Sancta
Virgo virginum, ora pro nobis.
Sancte
Michael, ora pro nobis.
Sancte
Gabriel, ora pro nobis.
Sancte
Raphael, ora pro nobis.
Omnes
sancti Angeli et Archangeli, orate pro nobis.
Omnes
sancti beatorum spirituum ordines, orate pro nobis.
Sancte
Joannes Baptista, ora pro nobis.
Sancte
Joseph, ora pro nobis.
Omnes
sancti Patriarchae et Prophetae, orate pro nobis.
Sancte
Petre, ora pro nobis.
Sancte
Paule, ora pro nobis.
Sancte
Andrea, ora pro nobis.
Sancte
Jacobe , ora pro nobis.
Sancte
Joannes, ora pro nobis.
Sancte
Thoma, ora pro nobis.
Sancte
Jacobe , ora pro nobis.
Sancte
Philippe, ora pro nobis.
Sancte
Bartolomaee, ora pro nobis.
Sancte
Matthaee, ora pro nobis.
Sancte
Simon, ora pro nobis.
Sancte
Thaddaee, ora pro nobis.
Sancte
Matthia, ora pro nobis.
Sancte
Barnaba, ora pro nobis.
Sancte
Luca, ora pro nobis.
Sancte
Marce, ora pro nobis.
Omnes
sancti Apostoli et Evangelistae, pro nobis.
Omnes
sancti discipuli Domini, orate pro nobis.
Omnes
sancti Innocentes, orate pro nobis.
Sancte
Stephane, ora pro nobis.
Sancte
Laurenti, ora pro nobis.
Sancte
Vincenti, ora pro nobis.
Sancti
Fabiane et Sebastiane, orate pro nobis.
Sancti
Joannes et Paule, orate pro nobis
Sancti
Cosma et Damiane, orate pro nobis.
Sancti
Gervasi et Protasi, orate pro nobis.
Omnes
sancti martyres, orate pro nobis.
Sancte
Sylvester, ora pro nobis.
Sancte
Leo, ora pro nobis
Sancte
Gregori, ora pro nobis.
Sancte
Ambrosi, ora pro nobis.
Sancte
Augustine, ora pro nobis.
Sancte
Hieronyme, ora pro nobis.
Omnes
sancti Pontifices et Confessores, orate pro nobis.
Omnes
sancti Doctores, orate pro nobis.
Sancte
Antoni, ora pro nobis.
Sancte
Benedicte, ora pro nobis.
Sancte
Bernarde, ora pro nobis.
Sancte
Dominice, ora pro nobis.
Sancte
Francisce, ora pro nobis.
Omnes
sancti Sacerdotes et Levitae, orate pro nobis.
Omnes
sancti Monachi et Eremitae, orate pro nobis.
Sancta
Maria Magdalena, ora pro nobis.
Sancta
Agatha, ora pro nobis.
Sancta
Lucia, ora pro nobis.
Sancta
Agnes, ora pro nobis. .
Sancta
Caecilia, ora pro nobis.
Sancta
Catharina, ora pro nobis.
Sancta
Anastasia, ora pro nobis.
Omnes
sanctae Virgines et Viduae, orate pro nobis.
Omnes
Sancti et Sanctae Dei, intercedite pro nobis.
Propitius
esto, parce nos, Domine.
Propitius
esto, exaudi nos, Domine.
Ab
omni malo, libera nos, Domine. .
Ab
omni peccato, libera nos, Domine.
Ab
ira tua, libera nos, Domine.
A
subitanea et improvisa morte, libera nos, Domine.
Ab
insidiis diaboli, libera nos, Domine.
Ab
ira et odio et omni mala voluntate, libera nos, Domine
A
spiritu fornicationis, libera nos, Domine
A
fulgure et tempestate, libera nos, Domine
A
flagello terraemotus, libera nos, Domine. .
A
peste, fame et bello, libera nos, Domine
A
morte perpetua, libera nos, Domine.
Per
mysterium sanctae Incarnationis tuae, libera nos, Domine.
Per
adventum tuum, libera nos, Domine.
Per
nativitatem tuam, libera nos, Domine.
Per
baptismum et sanctum jejunium tuum, libera nos, Domine.
Per
crucem et passionem tuam, libera nos, Domine.
Per
mortem et sepulturam tuam, libera nos, Domine
Per
sanctam resurrectionem tuam, libera nos, Domine.
Per
admirabilem ascensionem tuam, libera nos, Domine.
Per
adventum Spiritus Sancti Paracliti, libera nos, Domine.
In
die judicii, libera nos, Domine.
Peccatores,
te rogamus, audi nos.
Ut
nobis parcas, te rogamus, audi nos.
Ut
nobis indulgeas, te rogamus, audi nos.
Ut
ad veram paenitentiam nos perducere digneris, te rogamus, audi nos.
Ut
Ecclesiam tuam sanctam regere et conservare digneris, te rogamus, audi nos.
Ut
domum Apostolicum et omnes ecclesiasticos ordines in sancta religione
conservare digneris, te rogamus, audi nos.
Ut
inimicos sanctae Ecclesiae humiliare digneris, te rogamus, audi nos.
Ut
regibus et principibus christianis pacem et veram concordiam donare digneris,
te rogamus, audi nos.
Ut
cuncto populo christiano pacem et unitatem largiri digneris, te rogamus, audi
nos. .
Ut
omnes errantes ad unitatem Ecclesiae revocare, et infideles universos ad
Evangelii lumen perducere digneris, te rogamus, audi nos. .
Ut
nosmetipsos in tuo sancto servitio confortare et conservare digneris, te
rogamus, audi nos.
Ut
mentes nostras ad caelestia desideria erigas, te rogamus, audi nos.
Ut
omnibus benefactoribus nostris sempiterna bona retribuas, te rogamus, audi nos.
Ut
animas nostras, fratrum, propinquorum et benefactorum nostrorum ab aeterna
damnatione eripias, te rogamus, audi nos.
Ut
fructus terrae dare et conservare digneris, te rogamus, audi nos.
Ut
omnibus fidelibus defunctis requiem aeternam donare digneris, te rogamus, audi
nos.
Ut
nos exaudire digneris, te rogamus, audi nos.
Fili
Dei, te rogamus, audi nos.
Agnus
Dei, qui tollis peccata mundi, parce nobis, Domine.
Agnus
Dei, qui tollis peccata mundi, exaudi nos, Domine.
Agnus
Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis.
Christe,
audi nos.
Christe,
exaudi nos. Kyrie, eleison.
Christe,
eleison.
Kyrie,
eleison.
Pater
noster si dice in segreto fino a
V. Et ne nos inducas in
tentationem.
R. Sed libera nos a malo.
Psalmus LXIX
Deus,
in adjutorium meum intende * Domine, ad adjuvandum me festina.
Confundantur,
et revereantur, * qui quærunt animam meam.
Avertantur
retrorsum, et erubescant, * qui volunt mihi mala;
Avertantur
statim erubescentes * qui dicunt mihi: Euge, euge !
Exsultent
et lætentur in te omnes qui quærunt te; * et dicant semper:
Magnificetur
Dominus, * qui diligunt salutare tuum.
Ego
vero egenus et pauper sum; * Deus, adjuva me.
Adjutor
meus et liberator meus es tu; * Domine, ne moreris.
Gloria
Patri et Filio * et Spiritui Sancto.
Sicut
erat in principio et nunc et semper * et in saecula saeculorum. Amen.
V. Salvos fac servos tuos.
R. Deus meus, sperantes in
te.
V. Esto nobis, Domine,
turris fortitudinis.
R. A facie inimici.
V. Nihil proficiat
inimicus in nobis.
R. Et filius iniquitatis
non apponat nocere nobis.
V. Domine, non secundum
peccata nostra facias nobis.
R. Neque secundum
iniquitates nostras retribuas nobis.
V. Oremus pro Pontifice
nostro N.
R. Dominus conservet eum,
et vivificet eum, et beatum faciat eum in terra, et non tradat eum in animam
inimicorum eius.
V. Oremus pro
benefactoribus nostris.
R. Retribuere dignare,
Domine, omnibus nobis bona facientibus propter nomen tuum, vitam aeternam.
Amen.
V. Oremus pro fidelibus
defunctis.
R. Requiem aeternam dona
eis, Domine, et lux perpetua luceat eis.
V. Requiescant in pace.
R. Amen.
V. Pro fratribus nostris
absentibus.
R. Salvos fac servos tuos.
V. Mitte eis, Domine,
auxilium de sancto.
R. Et de Sion tuere eos.
V. Domine, exaudi
orationem meam.
R. Et clamor meus ad te
veniat.
V. Dominus vobiscum.
R. Et cum spiritu tuo.
Orémus.
Deus,
qui nobis sub Sacraménto mirábili passiónis tuæ memóriam reliquísti: tríbue,
quǽsumus, ita nos Córporis et Sánguinis tui sacra mystéria venerári; ut
redemptiónis tuæ fructum in nobis júgiter sentiámus:
Dall'Avvento
alla Natività
Deus,
qui de beatae Mariae Virginis utero Verbum tuum, Angelo nuntiante, carnem
suscipere voluisti: praesta supplicibus tuis; ut, qui vere eam Genetricem Dei
credimus, eius apud te intercessionibus adjuvemur
Dalla Natività
alla Purificazione
Deus,
qui salutis aeternae, beatae Mariae virginitate fecunda, humano generi praemia
praestitisti: tribue, quaesumus; ut ipsam pro nobis intercedere sentiamus, per
quam meruimus auctorem vitae suscipere Dominum nostrum Jesum Christum Filium
tuum.
Dalla Purificazione a
Pasqua e dopo Pasqua fino all'Avvento
Concede
nos famulos tuos, quaesumus, Domine Deus, perpetua mentis et corporis sanitate
gaudere: et gloriosa beatae Mariae semper Virginis intercessione, a praesenti
liberari tristitia, et aeterna perfrui laetitia.
Durante il
tempo pasquale
Deus,
qui per resurrectionem Filii tui, Domini nostri Jesu Christi, mundum
laetificare dignatus es: praesta, quaesumus: ut, per eius Genetricem Virginem
Mariam, perpetuae capiamus gaudia vitae.
Omnipotens
sempiterne Deus, miserere famulo tuo Pontifici nostro N., et dirige eum secundum tuam
clementiam in viam salutis aeternae: ut, te donante, tibi placita cupiat, et
tota virtute perficiat.
Deus,
refugium nostrum et virtus: adesto piis Ecclesiae tuae precibus, auctor ipse
pietatis, et praesta; ut, quod fideliter petimus, efficaciter consequamur.
Omnipotens
sempiterne Deus, qui vivorum dominaris simul et mortuorum, omniumque misereris,
quos tuos fide et opere futuros esse praenoscis: te supplices exoramus; ut pro
quibus effundere preces decrevimus, quosque vel praesens saeculum adhuc in
carne retinet vel futurum iam exutos corpore suscepit, intercedentibus omnibus
Sanctis tuis, pietatis tuae clementia, omnium delictorum suorum veniam
consequantur. Per Dominum nostrum Jesum Christum, Filium tuum: qui tecum vivit
et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.
V. Dominus vobiscum.
R. Et cum spiritu tuo.
V. Exaudiat nos omnipotens
et misericors Dominus.
R. Amen.
V. Et fidelium animae per
misericordiam Dei requiescant in pace.
R. Amen.
